فصلنامه مطالعات ملی

مؤلفه‌های اساسی تربیت شهروندی اسلامی ـ ایرانی

عزت اله کیشانی فراهانی؛ محسن فرمهینی فراهانی؛ اکبر رهنما

دوره 14، شماره 56 ، دی 1392، ، صفحه 51-74

چکیده

  هدف از پژوهش حاضرشناسایی مؤلفه‌های اساسی تربیت شهروندی اسلامی ـ ایرانی است. مسألة مورد پژوهش شناسایی مؤلفه‌های اساسی تربیت شهروندی اسلامی ـ ایرانی است. روش پژوهش تلفیقی از دو روش تحلیل اسنادی و پیمایشی ...  بیشتر هدف از پژوهش حاضرشناسایی مؤلفه‌های اساسی تربیت شهروندی اسلامی ـ ایرانی است. مسألة مورد پژوهش شناسایی مؤلفه‌های اساسی تربیت شهروندی اسلامی ـ ایرانی است. روش پژوهش تلفیقی از دو روش تحلیل اسنادی و پیمایشی دلفی است. مطالعات در برخی منابع اسلامی نظیر قرآن، نهج‌البلاغه و روایات و هم‌چنین برخی آثار شعرا، فلاسفه و اندیشمندان صورت گرفت. از میان دانشگاه‌های کشور 5 دانشگاه (دانشگاه شاهد، بهشتی، تربیت معلم تهران، تربیت معلم اراک و دانشگاه آزاد اراک) به‌عنوان نمونه به‌صورت نمونه‌گیری در دسترس نظیر30 نفر از اساتید با تکمیل ابزار پرسشنامه محقق ساخته و اعتبار بخشی شده و بررسی شد. یافته‌ها دوازده مؤلفه اساسی تربیت شهروندی اسلامی ایرانی مشتمل بر مؤلفه‌های ارزشمندی، هدفمندی، روشمندی، نوعدوستی، مردم‌سالاری دینی، شایسته‌سالاری، جستجوگری، استقلال فردی، کفایت، سلامت، وطن‌دوستی و اعتدال را نشان دادند. مؤلفه اساسی مردم‌سالاری دینی دارای بیشترین میانگین بوده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 272.88 K

بازشناسی زمینه‌های هویتی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ رهیافتی سازه‌انگارانه

بهاره سازمند؛ اطهره ترک تبریزی

دوره 13، شماره 50 ، تیر 1391، ، صفحه 51-72

چکیده

  رویکرد سازه‌انگاری از ابتدای دهة 1990 میلادی به دنبال ناکامی نظریه‌های خردگرایانة حاکم بر روابط بین‌الملل به‏ویژه واقع‌گرایی که تنها بر منافع مادی و قدرت تأکید دارند، برای تحلیل سیاست بین‌الملل ...  بیشتر رویکرد سازه‌انگاری از ابتدای دهة 1990 میلادی به دنبال ناکامی نظریه‌های خردگرایانة حاکم بر روابط بین‌الملل به‏ویژه واقع‌گرایی که تنها بر منافع مادی و قدرت تأکید دارند، برای تحلیل سیاست بین‌الملل و سیاست خارجی مطرح شده و طی یک دهة گذشته به یکی از رویکردهای عمده در حوزه سیاست بین‌الملل و سیاست خارجی تبدیل شده است. مهم‏ترین گزاره‌های این رویکرد عبارتند از اهمیت ساختارهای هنجاری و فکری در کنار ساختارهای مادی، اهمیت هنجارهای بین‌المللی و داخلی در شکل بخشیدن به هویت دولت‌ها و اینکه منافع بر اساس هویت‌ها شکل می‌گیرد و رفتار سیاست خارجی کنشگران را تعیین می‌کند. با توجه به تأکید محوری دولت نهم بر موضوع عدالت، این دولت با عنوان دوران اصول‌گرای عدالت‌محور روی کار آمد. در این دولت شاهد اهمیت اصولی مانند بازگشت به آرمان‌های اولیة انقلاب اسلامی (با ابعادی انقلابی، اسلامی و فراملی)، حمایت از جنبش‌های آزادی‏بخش و انقلابی، عدالت‌طلبی و... هستیم. در همین راستا این پرسش به ذهن متبادر می‌شود که تا چه اندازه می‌توان از رویکرد سازه‌انگاری برای تحلیل سیاست خارجی دولت نهم استفاده کرد؟

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 233.64 K

بررسی میزان تأکید کتاب‌های تعلیمات اجتماعی، تاریخ و فارسی دورة راهنمایی بر هویت اسلامی ـ ایرانی

منصور خوشخویی؛ محمدرضا یوسف زاده؛ مولود سعوه

دوره 12، شماره 48 ، دی 1390، ، صفحه 51-66

چکیده

  هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تأکید کتاب‌های فارسی، تاریخ و تعلیمات اجتماعی دورة راهنمایی بر هویت اسلامی ـ ایرانی است سؤال اصلی این پژوهش عبارت است از اینکه «کتاب‌های تعلیمات اجتماعی، تاریخ و فارسی ...  بیشتر هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تأکید کتاب‌های فارسی، تاریخ و تعلیمات اجتماعی دورة راهنمایی بر هویت اسلامی ـ ایرانی است سؤال اصلی این پژوهش عبارت است از اینکه «کتاب‌های تعلیمات اجتماعی، تاریخ و فارسی دورة راهنمایی تا چه میزان بر مؤلفه‌های هویت اسلامی ـ ایرانی تأکید دارند؟» روش پژوهش در این تحقیق، تحلیل محتوای کمی و تحلیل کیفی بخشی بوده است. جامعة آماری در پژوهش حاضر عبارتند از کتاب‌های فارسی، تاریخ و تعلیمات اجتماعی پایه‌های اول، دوم و سوم دورة راهنمایی که در مجموع مشتمل بر نه جلد و 1048 صفحه می‌باشد. روش نمونه‌گیری در این پژوهش نمونه‌گیری تصادفی ساده بوده که در کل حجم نمونه مشتمل بر 198 صفحه می‌باشد. ابزار اندازه‌گیری در این پژوهش لیست محقق ساختة سنجش هویت اسلامی ـ ایرانی است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از شاخص آمار توصیفی شامل درصد، میانگین و جدول استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد به لحاظ تأکید بر مؤلفه‌های هویت ایرانی ـ اسلامی سه کتاب تاریخ با میانگین 73/47% در رتبة اول، سه کتاب فارسی با میانگین 56/22% در رتبة دوم و سه کتاب تعلیمات اجتماعی با میانگین 33/10% در رتبة سوم قرار دارند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 184.72 K

کارکرد آموزش و پرورش در نهادینه‌سازی هویت ملی دانش‌آموزان از منظر کارکنان مدارس (با تأکید برمدارس دولتی متوسطه شهر تهران)

سمیرا میرزاپور؛ افسانه زمانی مقدم؛ پریوش جعفری

دوره 20، شماره 79 ، مهر 1398، ، صفحه 53-74

چکیده

  هدف از انجام این تحقیق، بررسی کارکرد آموزش و پرورش در نهادینه‌سازی هویت ملی دانش‌آموزان است. جامعه آماری معلمان، مدیران و معاونان مدارس متوسطه عادی دولتی شهر تهران به تعداد 25149 نفر است. حجم نمونه براساس ...  بیشتر هدف از انجام این تحقیق، بررسی کارکرد آموزش و پرورش در نهادینه‌سازی هویت ملی دانش‌آموزان است. جامعه آماری معلمان، مدیران و معاونان مدارس متوسطه عادی دولتی شهر تهران به تعداد 25149 نفر است. حجم نمونه براساس فرمول کوکران، 378 نفر تعیین شد. برای نمونه‌گیری، شهر تهران به 5 منطقه جغرافیایی تقسیم شده و در هر منطقه نمونه‌گیری به‌صورت خوشه‌ای صورت گرفت. بدین ترتیب 400 پرسشنامه توزیع و جمع‌آوری شد. ابزار پژوهش عبارت است از دو پرسشنامه محقق ساخته که نخستین، برای تثبیت ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌ها تنظیم شده و 30 نفر از خبرگان به آن پاسخ گفتند و دومین، مبتنی بر چارچوب نظری مستخرج از ادبیات تحقیق و نظر خبرگان تدوین شده است. این ابزار 31 گویه دارد که جمعاً سه بعد فرهنگی، تاریخی و اجتماعی هویت ملی را مورد سنجش قرار می‌دهد. پس از اطمینان از روایی و پایایی مناسب ابزار به روش روایی محتوایی و نیز محاسبه آلفای کرونباخ به میزان 84/0، سؤالات تحقیق با استفاده از آزمون های آماری T، تحلیل عاملی و تحلیل شبکه ای با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و سوپر دیسیژن تحلیل شدند. آزمون تحلیل عاملی و بارهای عاملی محاسبه شده، نشاندهنده‌ی کارکرد بالای آموزش و پرورش در نهادینه‌سازی هویت ملی دانش‌آموزان در ابعاد مورد مطالعه هستند. نتایج 2 مؤلفه در بعد فرهنگی، 2 مؤلفه در بعد تاریخی و 2 مؤلفه در بعد اجتماعی هویت ملی را معرفی کردند. که به ترتیب عبارتند از: «نمادها» و «نگرش و رفتار» در بعد فرهنگی، «روند تاریخی» و «آثار تاریخی» در بعد تاریخی و نیز «اندیشه و رفتار مدنی» و «احساسات مدنی» در بعد اجتماعی. هم‌چنین به ترتیب ابعاد «فرهنگی»، «اجتماعی» و «تاریخی» اولویت دارند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 736.4 K

میزان تأثیر مؤلفه‌های فرهنگی ـ اجتماعی و اقتصادی بر همگرایی مردم استان‌های کردنشین ایران

داریوش جهانی؛ عزت الله عزتی؛ محمدحسن نامی

دوره 18، شماره 69 ، فروردین 1396، ، صفحه 53-67

چکیده

  تنوع فرهنگی پدیده‌ا‌ی جهان‌شمول است. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کشورهای با تنوع فرهنگی، حفظ و تقویت همگرایی افراد و گروه‌های مختلف ساکن در قلمرو سرزمینی است. برخی محققان معتقدند خرده فرهنگ نه تنها ...  بیشتر تنوع فرهنگی پدیده‌ا‌ی جهان‌شمول است. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کشورهای با تنوع فرهنگی، حفظ و تقویت همگرایی افراد و گروه‌های مختلف ساکن در قلمرو سرزمینی است. برخی محققان معتقدند خرده فرهنگ نه تنها تضادی با هویت ملی و فراگیر در ایران ندارند، بلکه در نقش ستون‌های نگه‌دارنده‌ی آن عمل می‌کنند. عوامل زیادی در حفظ و تقویت همگرایی و انسجام اقوام و گروه‌های مختلف ساکن در یک سرزمین نقش دارند و این موضوع از ابعاد و زوایای مختلف قابل بررسی است. لذا نویسندگان در این تحقیق تلاش کرده‌اند تا میزان تاثیر مؤلفه‌های فرهنگی ـ اجتماعی و اقتصادی را بر همگرایی مردم مناطق کردنشینِ ایران، از منظر نخبگی مورد بررسی قرار دهند. روش این تحقیق پیمایشی و نوع آن کاربردی است. داده‌ها از طریق پرسشنامه محقق‌ساخته جمع‌آوری شده است. جامعه آماری تحقیق شامل صاحب‌نظران و نخبگان محلی و قومی در دو سطح راهبردی و اجرایی با حجم نمونه 90 نفر و روش نمونه‌گیری ساده تصادفی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مؤلفه‌های فرهنگی ـ اجتماعی با 25/45 درصد و مؤلفه‌های اقتصادی با 75/49 درصد به‌عنوان عامل همگرایی است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 724.51 K

گلزار شهدا به مثابه‏ی مکان ـ خاطره

احسان آقابابایی؛ مهدی ژیانپور

دوره 17، شماره 67 ، مهر 1395، ، صفحه 53-68

چکیده

  انسان‌ها در زندگی اجتماعی به مکان‏های گوناگونی همچون اتاق شخصی، رستوران، پارک، شهر و... گذر می‌کنند. اگر هر کدام از این مکان‌ها به جای منحصر‌به‌فردی تبدیل شود، که فرد معانی چندگانه‌ای به آن نسبت ...  بیشتر انسان‌ها در زندگی اجتماعی به مکان‏های گوناگونی همچون اتاق شخصی، رستوران، پارک، شهر و... گذر می‌کنند. اگر هر کدام از این مکان‌ها به جای منحصر‌به‌فردی تبدیل شود، که فرد معانی چندگانه‌ای به آن نسبت دهد؛ آنگاه آن مکان، زندگی اجتماعی فرد را اشباع کرده و به جایی بدل می‌شود، که آن را «مکان ـ خاطره» می‌نامند. پرسش اصلی مقاله‏ی حاضر آن است، که نشان دهد گلستان شهدای اصفهان یک مکان ـ خاطره‏ی هویتی و احساسی برای خانواده‌های شهدا به حساب می‌آید. برای نیل به این هدف، روش ترکیبی، راهبر مقاله‏ی حاضر است؛ در بخش کیفی با «روش تفسیری» با بیست نفر از خانواده‌های شهدا مصاحبه صورت گرفته است و در بخش کمی از 180 نفر از خانواده‌های شهدای گلستان شهر اصفهان به شیوه‏ی پیمایشی اطلاعات جمع‌آوری شده است. نتایج نشان می‌دهد، که گلستان شهدای شهر اصفهان برای خانواده‌های شهدا یک مکان ـ خاطره‏ی هویتی و احساسی به حساب می‏آید. یعنی گلستان شهدا در ایجاد یک هویت مکانی، بازیابی هویت‏های مذهبی، انسجام هویت خانوادگی، برانگیختن احساسات فرد و اهمیت فرد به نمادها به گونه‌ای عمل کرده است که بر مکان ـ خاطره بودگی خود صحه گذاشته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 335.35 K

میزان توجه به مؤلفه‌های هویت ملی در نامگذاری معابر اصلی شهر تهران

حسین گودرزی؛ مهدی بختیاری

دوره 17، شماره 65 ، فروردین 1395، ، صفحه 53-70

چکیده

  هویت ملی ادراک یک ملت از چیستی و کیستی خود در مقابل ملت‌های دیگر است تا بدین وسیله خود را از دیگران باز شناسد و به داشته‌های خود احساس تعلق کند. تکوین و باز تولید هویت ملی در بستر زمان و مکان صورت می‌گیرد. ...  بیشتر هویت ملی ادراک یک ملت از چیستی و کیستی خود در مقابل ملت‌های دیگر است تا بدین وسیله خود را از دیگران باز شناسد و به داشته‌های خود احساس تعلق کند. تکوین و باز تولید هویت ملی در بستر زمان و مکان صورت می‌گیرد. مؤلفه‌ها و نمادهای هویت ملی می‌تواند به شکل اسامی مکان‌ها تجلی پیدا کند. نام‌گذاری اماکن که خود متأثر از فرهنگ یک جامعه است، نشان دهندۀ میزان تأکید و توجه تفکر حاکم، بر اهمیت هویت ملی در یک کشور ‌است. این تحقیق که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته، در پی بررسی این مطلب است که در نام‌گذاری معابر اصلی شهر تهران تا چه اندازه به هویت ملی و ابعاد آن توجه شده است. یافته‌ها حاکی از عدم توازن در نام‌گذاری‌ها از حیث توجه به هویت ملی می‌باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 457.1 K

عوامل مؤثر بر هویت ملی در بین دانش‌آموزان مناطق مرزی

حسن مومنی

دوره 13، شماره 51 ، مهر 1391، ، صفحه 53-68

چکیده

  مقاله حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر هویت ملی دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهرستان مرزی دهلران می‌پردازد. متغیرهای مستقل در این تحقیق عبارتند از پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی، هماهنگی ارزش‌های گروهی، مورد تأیید ...  بیشتر مقاله حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر هویت ملی دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهرستان مرزی دهلران می‌پردازد. متغیرهای مستقل در این تحقیق عبارتند از پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی، هماهنگی ارزش‌های گروهی، مورد تأیید دیگران بودن، درونی کردن ارزش‌ها و رضایت از خود و متغیر وابسته هویت ملی می‌باشد. بدین منظور مطالعة موردی در بین دانش‌آموزان انجام شده تا عوامل مؤثر بر هویت ملی دانش‌آموزان مقطع متوسطه در این شهرستان شناسایی و تحلیل شود. این مطالعه به روش پیمایشی روی جامعة آماری 3445 نفر که 1970نفر آنها پسر و 1475نفر آنها دختر هستند، صورت گرفته است. حجم نمونه با توجه به فرمول کوکران 345 نفر به شیوة قشربندی و به تفکیک جنس، پایه و رشته به صورت تصادفی انتخاب شده‌اند. چهار‌چوب نظری این تحقیق بر نظریات جامعه‌شناسان کنش متقابل نمادی (مید، بلومر، کولی) و پارسونز و پیتر بورک استوار است و هویت اجتماعی از بعد هویت ملی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از ان است که متغیرهای مستقل مورد مطالعه به جزء متغیر جنسیت، با متغیر وابسته رابطه معناداری دارند بدین معنا که همبستگی بین متغیرها وجود دارد تنها متغیر جنست رابطه معناداری با متغیر وابسته یعنی هویت ملی از خود نشان نداد و متغیر پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی با متغیر وابسته که همبستگی منفی و معکوس دارد مابقی متغیرها دارای همبستگی مستقیم و مثبتی دارند. در مجموع متغیرهای مورد مطالعه حدود 22درصد از کل واریانس متغیر هویت ملی را تبیین نمودند یعنی (R2) ضریب تعیین توانسته است 22 درصد از متغیر وابسته یعنی هویت ملی را تبیین نماید.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 254.29 K

موقعیت زبان و ادبیات فارسی در ایران عصر صفویه و رابطة آن با زبان رسمی و ملی

حسین گودرزی

دوره 12، شماره 47 ، مهر 1390، ، صفحه 53-81

چکیده

  این مقاله ضمن توجه به کارکردهای اجتماعی زبان و تبیین وجود زبان‌های رسمی و ملی در دوره‌های پیش از مدرنیته، وضعیت زبان و ادبیات فارسی را در دورة صفویه بررسی می‌کند. این پویش از دو جهت دارای اهمیت است: نخست؛ ...  بیشتر این مقاله ضمن توجه به کارکردهای اجتماعی زبان و تبیین وجود زبان‌های رسمی و ملی در دوره‌های پیش از مدرنیته، وضعیت زبان و ادبیات فارسی را در دورة صفویه بررسی می‌کند. این پویش از دو جهت دارای اهمیت است: نخست؛ ارتباط آن با تأسیس اولین دولت ملی در ایران دورة اسلامی و تحلیل نگرش آن به پدیدة زبان رسمی و ملی به‌عنوان بخشی از هویت ملی ایرانیان و دوم؛ تنوع دیدگاه‌های ارائه شده در باب جایگاه زبان و ادبیات فارسی در دورة صفویه. به نظر می‌رسد طرح این دیدگاه‌ها که اغلب از انحطاط، ضعف و انزوای زبان و ادب پارسی در آن دوره سخن می‌گویند، بیش از آنکه بر پایة مستندات علمی باشد، بر پایة پیروی از دیدگاهی است که در دورة قاجاریه و با اغراض خاص شکل گرفته است. این مقاله با بهره‌گیری از منابع دست اول عصر صفوی در دو بخش ارائه شده است. نویسنده دربخش اول پس از ذکر نمونه‌هایی از وجود زبان رسمی و ملی در دوره‌های پیش از مدرنیته، وضعیت زبان فارسی در آن عصر را به‌عنوان زبان محاورة عمومی اکثریت مردم ایران، زبان رسمی حکومت و اسناد دولت صفویه، زبان نظام آموزشی و مدارس رسمی، زبان نگارش آثار ادبی و عمومی و خط و کتابت معمول در جامعه بررسی کرده است. در بخش دوم با تحلیل دیدگاه‌های مطرح درخصوص ادبیات فارسی عصر صفویه، عمده ایرادهای وارده را به حکومت و اهل نظر نزدیک به دربار قاجاریه مربوط دانسته که با اغراض خاص شکل گرفته است. بخش دیگر به ایرادهای وارده بر سبک ادبی رایج آن عصر و تعمیم برخورد موردی شاه طهماسب با شعرا به کل دورة صفویه، و نقد بخشی از جریان روشنفکری معاصر یک سدة اخیر بر رویکردهای دینی حکومت صفوی مربوط می‌شود. بر این اساس پیشنهاد شده است با هدف بازشناسی دقیق وضعیت زبان و ادبیات فارسی در آن عصر پژوهش‌های علمی و به دور از سوگیری ارزشی بر پایة رجوع به اسناد و آثار دست اول آن دوره به جای پیروی از دیدگاه عمومی شکل گرفته انجام پذیرد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 266.47 K

بازشناسی هویت ملی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

سیدمحمد رضایی؛ محمدصادق جوکار

دوره 10، شماره 40 ، دی 1388، ، صفحه 53-88

چکیده

  قوانین اساسی به‌عنوان برآیند هویت ملی، خواست و ارادة مردم هر کشور به‌شمار می‌رود که رابطه و جایگاه مردم با همدیگر و با نظام سیاسی و اهداف آرمان‌های کشور را مشخص می‌نماید. از این‌رو در پژوهش حاضر در ...  بیشتر قوانین اساسی به‌عنوان برآیند هویت ملی، خواست و ارادة مردم هر کشور به‌شمار می‌رود که رابطه و جایگاه مردم با همدیگر و با نظام سیاسی و اهداف آرمان‌های کشور را مشخص می‌نماید. از این‌رو در پژوهش حاضر در صدد تحلیل قانون اساسی به شیوة تحلیل محتوایی هستیم تا به دو سؤال اکتشافی ذیل پاسخ دهیم: 1. عناصر اصلی هویت ملی ایران در قانون اساسی چیست؟ ماهیت این عناصر، ذاتی است یا فرایندی؟ 2. در قانون اساسی به همة ارکان هویت ملی به طور هماهنگ توجه شده یا نوعی انحصارگری در این زمینه حکم است؟ برای پاسخ دادن به سؤالات تحقیق، نخست به تعریف سه چهارچوب اساسی و مسلط در تعریف محتوا و عناصر هویت ملی، و تعیین شاخص‌های این قسم هویت در هر یک از آنها پرداختیم. و در نهایت با تحلیل محتوای قانون اساسی براساس شاخص‌های آنها به این نتیجه رسیدیم که اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ضمن رد شاخص‌های ناسیونالیسم قومی ـ نژادی‌ای چون نخبه‌گرایی افراطی، تأکید بر هویت یگانة ذاتی و متمایز، برتری نژادی، تأکید بر احزاب قومی، سیاست‌های هویتی همگن‌ساز و گذشته‌گرایی؛ دارای شاخص‌هایی چون ایستارپویا، برابری حقوق اولیة شهروندان مشارکت‌محوری، مدیریت فرهنگی (تبعیض مثبت به سود اقلیت)‌، آینده‌«حوری هویت، و رسالت فراگیر در چهارچوب رابطة قوام‌بخشانة ملت ـ امت می‌باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 349.56 K

جایگاه هویت ملی در کتب درسی آموزش و پرورش (مورد مطالعه: کتب تاریخ دوره دبیرستان)

عطاءا... عبدی؛ مریم لطفی

دوره 9، شماره 35 ، مهر 1387، ، صفحه 53-72

چکیده

  یکی از ابزارهای مهمی که حکومت‌ها برای حفظ تمامیت ارضی و بقای سیاسی خود از آن سود می‌جویند، نهاد آموزش و پرورش است. این نهاد بخش عمده‌ای از دوران پایه‌ریزی شخصیت و چارچوب فکری افراد جامعه را در ابعاد ...  بیشتر یکی از ابزارهای مهمی که حکومت‌ها برای حفظ تمامیت ارضی و بقای سیاسی خود از آن سود می‌جویند، نهاد آموزش و پرورش است. این نهاد بخش عمده‌ای از دوران پایه‌ریزی شخصیت و چارچوب فکری افراد جامعه را در ابعاد مختلف شکل می‌دهد و هدایت می‌کند. بنابراین، نهاد یادشده در قالب‌های مختلف، به ویژه با استفاده از کتب درسی مناسب، می‌تواند نقش برجسته‌ای در تقویت و ترویج هویت ملی هر کشوری ایفا نموده، حیات آن را تضمین کند. از آن جمله، آگاهی‌های تاریخی است که یکی از شاخصه‌های مهم هویتی ملت‌ها به شمار می‌رود. ایران با دارا بودن زمینه‌های مختلف همبستگی ملی، از معدود کشورهای تاریخی است که می‌تواند با شناساندن و تأکید بر نقاط عطف و افتخارآمیز این تاریخ، بیش از پیش برای تقویت حس ملت بودن و همگرایی ملی از آن بهره بَرد. این امر در وهلة نخست بر عهدة نهاد آموزش و پرورش است تا در قالب کتب درسی، به ویژه درس تاریخ به این مهم بپردازد. مقالة حاضر بر آن است تا با توجه به محتوای کتب تاریخ مقطع دبیرستان در مقام یکی از مبادی اصلی تقویت هویت ملی در ایران، به این پرسش پاسخ دهد که کتاب‌های تاریخ دبیرستان تا چه حد محتوای لازم را برای شناساندن و تقویت هویت ملی ایرانیان داراست؟ روش تحقیق، توصیفی، ابزار گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و شیوة آزمون فرضیه از نوع کیفی است. نتایج حاصل، نمودار آن است که گرایش به تقویت هویت ملی در کتب تاریخ دبیرستان ضعیف و خنثی است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 279.04 K

مطالعه چگونگی برساخت هویت احساسی کاربران فضای مجازی در بین جوانان شهر قم

سیدعلی محمد رضوی؛ مسعود کیانپور؛ احسان آقابابایی

دوره 19، شماره 73 ، فروردین 1397، ، صفحه 57-74

چکیده

  هویت احساسی با گسترش تعاملات در فضای مجازی و توجه به احساسات از منظر اجتماعی به این دلیل اهمیت دارد که کنشگران در ارتباطات مجازیِ خود، هویت حقیقی خود را پنهان و سعی در ارایه‌ی خویشتنی جدید می‌کنند. این ...  بیشتر هویت احساسی با گسترش تعاملات در فضای مجازی و توجه به احساسات از منظر اجتماعی به این دلیل اهمیت دارد که کنشگران در ارتباطات مجازیِ خود، هویت حقیقی خود را پنهان و سعی در ارایه‌ی خویشتنی جدید می‌کنند. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسانه به توصیف چیستی و چگونگی تجربه‌ی زیسته‌ی افراد در برساخت هویت احساسی خود در تعاملات سایبری می‌پردازد. میدان تحقیق مطالعه‌ شده شامل جوانان شهر قم است که با گذراندن حداقل چهار ساعت از وقت خود در فضای مجازی، کاربران پرمصرف تلقی می‌شوند. داده‌های این پژوهش از طریق نمونه‌گیری هدفمند و با مصاحبه‌ی عمیق با 25 نفرگردآوری و با استفاده از روش تحلیل پدیدارشناسانه ون مانن تحلیل شد. یافته‌ها نشان می‌دهد هویت احساسی افراد با نوعی کنترل‌گری آغاز می‌شود و پس از ارزیابی موقعیت کنشگران، نوعی انضباطی‌شدن را در محتوای تعامل به همراه دارد. در این میان با نمایشی عمل‌کردن آنها گونه‌ای از سیالیت در هویت و به دنبالِ آن احساسی ‌شدن در کنش ایجاد می‌شود و نهایتاً با تداوم این فرایند جایگزینی هویتی اتفاق می‌افتد. چنانچه پاسخ‌های دریافت شده‌ی کاربران با استانداردهای هویتی کنشگران هماهنگی و انسجام داشته باشد، به شکل‌گیری احساسات مثبت می‌انجامد و در غیر این‌صورت حالتی از طغیان و حذف را در پی دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 490.39 K

ارزیابی پیامدهای اجتماعی و فرهنگی نقاشی‌های دیواری در شهر تهران

احمد غیاثوند

دوره 17، شماره 66 ، تیر 1395، ، صفحه 57-72

چکیده

  مطالعه حاضر با هدف ارزیابی آثار اجتماعی و فرهنگی نقاشی‌های دیواری در سطح منطقه 19 شهر تهران انجام گرفته است. در این پژوهش با عنایت به بهره‌مندی از رویکرد سیستم منظر شهری و با تکیه بر الگوی سه‌گانه «فرد ...  بیشتر مطالعه حاضر با هدف ارزیابی آثار اجتماعی و فرهنگی نقاشی‌های دیواری در سطح منطقه 19 شهر تهران انجام گرفته است. در این پژوهش با عنایت به بهره‌مندی از رویکرد سیستم منظر شهری و با تکیه بر الگوی سه‌گانه «فرد ـ محیط ـ اجتماع محلی»، سه آثار و پیامد هویت‌بخشی، عملکردی و زیباشناختی برای نقاشی‌های دیواری در نظر گرفته شده است. برای سنجش این پیامدها از روش تحقیق پیمایشی استفاده شده که جامعه ‌آماری آن را عابران، صاحبان املاک، دانش‌آموزان مدارس محدوده طرح تشکیل می‌دهند. براساس یافته‌های حاصل، نقاشی‌های دیواری در سطح شهر بیشتر کارکردی زیباشناختی داشته، در رتبه دوم، نقشی عملکردی و در نهایت هویت‌بخش هستند. به طور دقیق‌تر میزان افزایش زیبایی و جذابیت شهری، و نیز احساس نشاط و سرزندگی در حد متوسط گزارش شده است. در مقابل ضعف احساس آرامش بصری و عدم تقویت ارزش‌های ایثارگرانه، انقلابی، علمی و زندگی شهری از جمله کاستی‌های نقاشی‌های دیواری به حساب می‌آیند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 391.3 K

«نظریه تاریخ ترک و زبان خورشید»؛ خوانشی گفتمانی از هویت ملی کمالیستی

قدرت احمدیان؛ محمدکریم محمدی

دوره 20، شماره 77 ، فروردین 1398، ، صفحه 59-78

چکیده

  متعاقب فروپاشی امپراتوری عثمانی فرآیندی از بازتعریف هویت جمعی در جوامع مسلمان شروع شد که تحت تأثیرکمالیسم قرار داشت.کمالیسم با ارائه «نظریه تاریخ ترک و زبان خورشید» مدعی ارائه یک نظریه علمی است ...  بیشتر متعاقب فروپاشی امپراتوری عثمانی فرآیندی از بازتعریف هویت جمعی در جوامع مسلمان شروع شد که تحت تأثیرکمالیسم قرار داشت.کمالیسم با ارائه «نظریه تاریخ ترک و زبان خورشید» مدعی ارائه یک نظریه علمی است که مفصل‌بندی هویت مدرن ترک بر آن استوار شده است. این مقاله با طرح این پرسش که هویت کمالیستی، که در این نظریه تبلور می‌یابد، چگونه ایجاد شده است؟ به صورتبندی این فرضیه پرداخته است که «هویت ملی کمالیستی، نه هویتی بر مبنای واقعیات تاریخی، بلکه برساخته‌ای گفتمانی است که به‌صورت سیاسی در مواجهه با غرب ایجاد شده است. جهت آزمون این فرضیه با استفاده از نظریه گفتمان، به تبارشناسی تاریخی هویت و گفتمان کمالیسم پرداخته شده است. اهم یافته‌های این پژوهش نشان دادن شیوه صف‌آرایی زنجیره هم‌ارزی و مدلول‌سازی خاص از دال‌های مختلف، کثرت عوامل سیاسی و الگوبرداری از غرب در جعل تاریخ و برساخت هویت ملی مدرن کمالیستی است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 474.04 K

تأثیر تحول نظام آموزش بر هویت معماری مدارس دوره قاجار و پهلوی (1255-1320)

مریم سادات رضوی پور؛ محمدمهدی ذاکری

دوره 18، شماره 72 ، دی 1396، ، صفحه 59-77

چکیده

  با مطالعه‌ی تاریخ و نگاهی به تحولات معماری در طی زمان شاهد تغییرات ظاهری و نیز بعضاً ساختاری در شکل‌گیری بناهای مختلف هستیم. این تغییرات ناشی از بسیاری عوامل نظیر تحولات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، شیوه‌ی ...  بیشتر با مطالعه‌ی تاریخ و نگاهی به تحولات معماری در طی زمان شاهد تغییرات ظاهری و نیز بعضاً ساختاری در شکل‌گیری بناهای مختلف هستیم. این تغییرات ناشی از بسیاری عوامل نظیر تحولات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، شیوه‌ی زندگی مردمان و حتی نحوه‌ی تفکر حاکمان بوده است. گاهی این تغییرات تأثیر مستقیم بر هویت معماری بناها گذاشته؛ آنچنان‌که با مطالعه‌ی تاریخ ساخت مدارس نیز این مطلب را قابل تعمیم می‌یابیم. در دوره قاجار و پهلوی شاهد تغییرات کالبدی در ساختمان بناهای آموزشی هستیم که یکی از مهم‌ترین عوامل آن تغییر در نظام آموزشی است، هدف از این نوشتار نیز بررسیِ تأثیر دگرگون شدن نظام آموزشی بر تغییر هویت معماری مدارس است. به دلیل گستردگی ساخت مدارس و گذراندن بخش زیادی از دوران کودکی و نوجوانی هر فرد در آن، بحث وجود هویت و احیای اصول معماری ایرانی در آن اهمیت ویژه‌ای می‌یابد و از سویی دیگر آگاهی نسبت به عامل این تغییرات ما را در بازشناخت تاریخ یاری خواهد کرد. بدین منظور پس از بررسی وضعیت اجتماعی و تحولات نظام آموزشی، مدارس ساخته شده در این دو دوره طبقه‌بندی شد و سپس شاخص‌های هویتی مدارس اصیل ایرانی استخراج و از مقایسه با مدارس ساخته شده در این دوران میزان هویت‌مندی آنها ارزیابی شد. نتایج حاکی از کمرنگ شدن هویت ایرانی اسلامی مدارس پس از تحول نظام آموزشی در دوره پهلوی است. رویکرد مقاله توصیفی ـ تحلیلی و نوع پژوهش کیفی و روش جمع‌آوری اطلاعات اسنادی است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 890.2 K

بازنمایی هویت ایرانی در اندیشه‌ی تاریخ‌نگاری ولی‌قلی شاملو

محمدحسن رازنهان؛ محمد جودکی

دوره 17، شماره 68 ، دی 1395، ، صفحه 59-78

چکیده

  هدف این مقاله بررسی چگونگی بازنمایی انگاره‌های هویت ایرانی در اندیشه‌ی ولی‌قلی شاملو در نگارش کتاب قصص‌الخاقانی است. عرصه‌ی تاریخ‌نگاری محمل مناسبی برای شناختِ برداشت ایرانیان از هویت خود در دوره‌های ...  بیشتر هدف این مقاله بررسی چگونگی بازنمایی انگاره‌های هویت ایرانی در اندیشه‌ی ولی‌قلی شاملو در نگارش کتاب قصص‌الخاقانی است. عرصه‌ی تاریخ‌نگاری محمل مناسبی برای شناختِ برداشت ایرانیان از هویت خود در دوره‌های مختلف است. شاملو روایت‌گر دوره‌ی تثبیت هویت ایرانیان در نیمه‌ی دوم صفویان است. مقاله به دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش است که انگار‌ه‌های هویت ایرانی در اندیشه تاریخ‌نگاری شاملو چگونه بازنمایی شده‌اند؟ بدین منظور با روش توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر واکاوی متنِ قصص‌الخاقانی، عناصر هویتی که بر ذهنیتِ شاملو در گزارش رخدادها اثر گذاشته را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم. شاملو در روایت رخدادهای تاریخی زمان خود متأثرِ از بافت ِفرهنگی و گفتمان غالب دوره‌ی نگارشِ کتابش، با رجوع به حافظه‌ی جمعی ایرانیان به بازنمایی و ارائه‌ی روایت معناداری ازگزارش تاریخی‌اش دست زده است. حضورِ پررنگ عناصر هویت فرهنگی در متنِ رسمی قصص الخاقانی، پویایی وجوه فرهنگی هویت ایرانی را نشان می‌دهد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 479.24 K

بررسی وضعیت مؤلفه‌های هویت ملی در کتاب‌های درسی پایه دوازدهم

سیروس محمودی

دوره 20، شماره 78 ، تیر 1398، ، صفحه 61-76

چکیده

  پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت مؤلفه‌های هویت ملی در کتاب‌های درسی پایه دوازدهم متوسطه نظری انجام‌ شده است. این پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش، شامل همه‌ی کتاب‌های درسی پایه ...  بیشتر پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت مؤلفه‌های هویت ملی در کتاب‌های درسی پایه دوازدهم متوسطه نظری انجام‌ شده است. این پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش، شامل همه‌ی کتاب‌های درسی پایه دوازدهم است که در سال1397 چاپ‌شده است. شش عنوان کتاب تحلیل فرهنگی، دین و زندگی، هویت اجتماعی، فارسی 3، نگارش 3 و تاریخ 3 به‌صورت هدفمند در نمونه قرار گرفت. ابزار اندازه‌گیری، چک‌لیست (سیاهه‌وارسی) تحلیل محتوای محقق ساخته بوده است و نتایج پژوهش با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی بررسی شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که در کتاب‌های درسی پایه دوازدهم، به برخی از ابعاد و مؤلفه‌های هویت ملی توجه کافی نشده است. فراوانی مؤلفه‌های هویت ملی در کتاب‌های درسی پایه دوازدهم رشته علوم انسانی به‌طور معناداری بالاتر از کتاب‌های درسی رشته‌های تجربی و ریاضی بوده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 691.87 K

شهروندی دین‌پایه؛ الگوی انسجام هویتی در ایران

افشین ترکارانی؛ سیدمهدی ساداتی نژاد

دوره 19، شماره 74 ، تیر 1397، ، صفحه 61-82

چکیده

  یکی از ویژگی‌ها و مسایل جوامع بشری تنوعات هویتی و نحوه سیاست‌گذاری و مدیریت آنها جهت دستیابی به انسجام هویتی است که تلاش‌های صورت گرفته در این مورد توسط نظام‌های سیاسی در قالب الگوهایی چون یکسان‌سازی ...  بیشتر یکی از ویژگی‌ها و مسایل جوامع بشری تنوعات هویتی و نحوه سیاست‌گذاری و مدیریت آنها جهت دستیابی به انسجام هویتی است که تلاش‌های صورت گرفته در این مورد توسط نظام‌های سیاسی در قالب الگوهایی چون یکسان‌سازی و تکثرگرایی نمود یافته است. ایران نیز با این پدیده مواجه بوده و یکی از مسایل امروزه آن ضرورت ارایه الگویی بومی و مطلوب در این زمینه است. این مقاله در پی پاسخ به چیستی چنین الگویی است. به نظر می‌رسد با عنایت به نیازهای جدید خرده‌هویت‌ها از یک طرف و سابقه دین و مذهب در ایران از طرف دیگر، الگوی شهروندی دین‌پایه بهترین نمونه است که انسجام ملی و هویتی را در کشور ما تأمین خواهد کرد؛ این مقاله می‌کوشد با استفاده از روش طراحی سیستمی چگونگی عملیاتی شدن این مدل بومی را نشان دهد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 539.38 K

مؤلفه‌های هویت اسلامی و ایرانی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای

علی مرشدی زاد؛ کاووس احمدلو

دوره 18، شماره 70 ، تیر 1396، ، صفحه 63-76

چکیده

  هویت، سازوکاری است که به‌صورت شکلی از آگاهی متبلور می‌شود و در جامعه، نوعی انسجام و همبستگی ایجاد می‌کند. هویت ملی، مجموعه‌ای از گرایش‌های مثبت نسبت به عوامل و عناصر و الگوهای هویت‌بخش و یکپارچه کننده ...  بیشتر هویت، سازوکاری است که به‌صورت شکلی از آگاهی متبلور می‌شود و در جامعه، نوعی انسجام و همبستگی ایجاد می‌کند. هویت ملی، مجموعه‌ای از گرایش‌های مثبت نسبت به عوامل و عناصر و الگوهای هویت‌بخش و یکپارچه کننده در سطح یک کشور، به‌عنوان یک واحد سیاسی است. هدف این نوشتار شناسایی مؤلفه‌های هویت اسلامی و ایرانی در اندیشه آیت‌الله‌ خامنه‌ای و بررسی چگونگی ارتباط مؤلفه‌ها و هم‌چنین تأثیرات عملی رابطه مؤلفه‌ها در دیدگاه ایشان است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده هویت اسلامی در اندیشه ایشان شامل اعتقادات، ارزش‌های اسلامی، اعیاد اسلامی و مراسم و مناسک اسلامی و مؤلفه‌های هویت ایرانی نیز شامل زبان فارسی، سرزمین، تاریخ، عید نوروز، پوشش و معماری ایرانی است. فراتر از آن، این مؤلفه‌ها در کنار هم و آمیخته و همساز با هم قرار دارند و در ایجاد انسجام در بین اقوام، اقتدار ملی و تشکیل تمدن نوین اسلامی، هر دو بخش را تأثیرگذار می‌دانند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 395.24 K

درآمدی بر شناخت اسطوره و تبیین کارکردهای هویت‌بخش آن در شعر جنگ

منوچهر لک

دوره 6، شماره 23 ، مهر 1384، ، صفحه 63-83

چکیده

  جنگ تحمیلی، به‌عنوان یکی از رخدادهای عظیم تاریخ معاصر ایران، حوزه‌های متفاوت زندگی فردی و اجتماعی ایرانیان را تحت تأثیر قرار داد. ادبیات ـ و به‌ویژه شعر ـ نیز به‌عنوان یکی از حوزه‌های تفکر و اندیشه‌ی ...  بیشتر جنگ تحمیلی، به‌عنوان یکی از رخدادهای عظیم تاریخ معاصر ایران، حوزه‌های متفاوت زندگی فردی و اجتماعی ایرانیان را تحت تأثیر قرار داد. ادبیات ـ و به‌ویژه شعر ـ نیز به‌عنوان یکی از حوزه‌های تفکر و اندیشه‌ی ایرانی، تحولی عمیق را شاهد بود. شاعران ایرانی، با آغاز جنگ تحمیلی، تلاش کردند، با استفاده از اسطوره‌های تاریخی ملی و دینی و طرح شخصیت‌های حماسی در شعر خود، بر نقش هویت‌سازی آن‌ها تأکید نمایند. استفاده از اسطوره‌ها در سروده‌های جنگ تحمیلی، نشان می‌دهد که ایرانیان، هنوز هم پیوندهای فرهنگی خود را با عناصر هویت‌بخش تاریخ و فرهنگ کشورشان حفظ کرده‌اند و از این نمادها و ساختارهای تاریخی، در بازیابی هویت خویش استفاده می‌کنند. این مقاله بر آن است تا پس از بازشناسی اسطوره‌های ملی و دینی، نقش هویت‌بخش آنان را در تقویت روحیه‌ی دفاع و افزایش وفاق و وحدت ملی در میان ایرانیان، بررسی نماید.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 251.47 K

ویژگی‌های شهر خوب در اندیشه ایران‌شهری

احسان بابایی سالانقوچ؛ محمد مسعود؛ کامران ربیعی

دوره 19، شماره 76 ، دی 1397، ، صفحه 67-84

چکیده

  دیدگاه‌های مختلف درخصوص شهر خوب ضمن ارائه‌ی تصویری از یک جامعه مطلوب، می‌توانند برای ارزیابی سکونت‌گاه‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفته و راهنمایی‌هایی برای حرفه و عمل شهرسازی به دست دهند. این ...  بیشتر دیدگاه‌های مختلف درخصوص شهر خوب ضمن ارائه‌ی تصویری از یک جامعه مطلوب، می‌توانند برای ارزیابی سکونت‌گاه‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفته و راهنمایی‌هایی برای حرفه و عمل شهرسازی به دست دهند. این نظریه‌ها به تبعیت از ماهیت هنجاری خود، حامل ارزشی مشخصی هستند. بر این اساس از یک سو استفاده از آنها مستلزم شناخت این زیربناهای ارزشی است و از سوی دیگر در هر بستر مشخص باید نسبت به ارائه‌ی مولفه‌ها و ویژگی‌های شهر خوب بر اساس ویژگی‌ها، ارزش‌ها و باورهای بومی اقدام شود. این مقاله در پی آن است که به تبیین و ارائه مؤلفه‌های شهر خوب در اندیشه ایران‌شهری بپردازد و برای این کار از روش تحلیل موقعیت بهره گرفته است. تحلیل موقعیت یکی از نسخه‌های روش نظریه‌ی زمینه‌ای است که با نقشه‌ای کردن داده‌های مختلف، تصویر بزرگ یا خبر بزرگ در خصوصِ موقعیت مورد بررسی را تشریح می‌کند. نتایج مطالعه نشان می‌دهد که ویژگی‌های شهر خوب در اندیشه ایران‌شهری را می‌توان ذیل 5 مؤلفه و 14 زیر مؤلفه تبیین کرد: زیست‌پذیری (با زیرمؤلفه‌های امنیت، رفاه و کفایت)؛ زمان‌مندی (با زیرمؤلفه‌های ثبات فرهنگی و بازخوانی هویتی)؛ خرد (با زیرمؤلفه‌های نظم، تعادل و حکمت)؛ هویت (با زیرمؤلفه‌های هویت آسمانی، هویت آئینی و هویت ملی)؛ و تعامل (با زیرمؤلفه‌های رواداری، مهر با طبیعت و تعامل و مهر با اجتماع).

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 546.9 K

تأثیر بومی‌گزینی در نظام آموزش عالی بر انسجام اجتماعی در ایران

نجله خندق؛ ابوذر کوثری

دوره 19، شماره 75 ، مهر 1397، ، صفحه 67-84

چکیده

  ادبیات توسعه در ایران در سال‌های اخیر شاهد ظهور مفاهیمی از قبیل محلی‌گرایی، بومی‌گزینی و غیره بوده که دارای بار مثبت برای توسعه پایدار ایران پنداشته شده است. اگرچه نمی‌توان از برخی وجوه و پیامدهای ...  بیشتر ادبیات توسعه در ایران در سال‌های اخیر شاهد ظهور مفاهیمی از قبیل محلی‌گرایی، بومی‌گزینی و غیره بوده که دارای بار مثبت برای توسعه پایدار ایران پنداشته شده است. اگرچه نمی‌توان از برخی وجوه و پیامدهای مثبت رویکردهای بومی‌سازی و محلی‌گرایی جهت مدیریت و توسعه کشورها چشم‌پوشی کرد، اما اجرای سیاست‌هایی از این دست برای جوامعی چون ایران بدون در نظر گرفتن برخی الزامات سیاست داخلی می‌تواند تبعات ناخوشایندی را در بلندمدت به دنبال داشته باشد. از جمله طرح‌هایی که در سال‌های اخیر در راستای تسهیل تحصیلات عالیه و برخی اهداف اجتماعی در ایران به مورد اجرا گذاشته شده است، طرح بومی‌گزینی دانشگاه‌ها است. این طرح در مرداد ماه سال 1387 به پیشنهاد وزارت علوم، به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. مسؤولان ذیربط از جمله وزارت علوم و سازمان سنجش کشور دلایل مختلفی را در دفاع از این طرح ارائه می‌کنند که محور آنها عبارتند از: کاهش آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی در محیط‌های خوابگاهی، کاهش هزینه‌های دانشگاه‌ها و دانشجویان، برقراری نوعی عدالت آموزشی و غیره. این‌که استدلال متولیان امر در دفاع از بومی‌گزینی تا چه حد قابل دفاع است، موضوع بحث این مقاله نیست، بلکه این نوشتار در پی آن است تا نشان دهد آنچه در طرح بومی‌گزینی مورد غفلت واقع شده، آثار و پیامدهای آن در حوزه انسجام اجتماعی و وحدت و هویت ملی ایرانیان است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 340.29 K

مسائل هویتی ایران در دهه چهارم انقلاب: نگاهی بر پویش تاریخی هویت و تحلیل بیانات آیت‌الله خامنه‌ای

محمدحسین پناهی

دوره 21، شماره 81 ، فروردین 1399، ، صفحه 67-81

چکیده

  برای نو اندیشی درباره مسائل هویتی عصر ما، ایجاد نگرشی مبتنی بر واقعیات میدانی و تحلیل دیدگاه اندیشمندان معاصر در این حوزه ضروری است.رسیدن به این معنا که روی دیگر بروز نفی‌گرایی در مسائل هویتی بازتاب ...  بیشتر برای نو اندیشی درباره مسائل هویتی عصر ما، ایجاد نگرشی مبتنی بر واقعیات میدانی و تحلیل دیدگاه اندیشمندان معاصر در این حوزه ضروری است.رسیدن به این معنا که روی دیگر بروز نفی‌گرایی در مسائل هویتی بازتاب مثبت و مؤثر آن است، نیازمند مساعی مناسب در این باب تحقیقی است. تحلیل بیانات آیت‌الله‌ خامنه‌ای با مداقّه در محتوای رهنمودها، حاصل تلاشی است که در سه لایه از ابعاد هویتی دهه چهارم انقلاب ـ بعد ایرانی. اسلامی، بعد ملّی و بعد انقلابی ـ صورت گرفته است. حاصل آن‌که مسائل‌ هویتی علاوه بر تأثیر سلبی با بروز ویژگی‌هایی چون: گسترش روحیه‌ی دفاع از مرزهای مستقلّ هویت ملّی و دینی در مردم، احساس هویتِ متکی به اسلام، ایجاد روحیه مبارزه با دشمن و استکبار، ظهور روحیه ایستادگی مقابل سلطه‌گران در داخل و اشاعه آن در میان ملّت‌های مسلمان به شکلی مثبت ارزیابی شده‌اند. استفاده از روش تحلیل محتوای کمّی داده‌ها با بهره‌گیری از نرم‌‌افزار مکس‌کیودا در مورد تحلیل داده‌های بیانات از ویژگی‌های این پژوهش است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 763 K

کاربست صف‌بندی هویت ضدصلیبی از منظر هانتینگتون در سیاستگذاری خبری صداوسیما جمهوری اسلامی ایران

اردشیر زابلی زاده؛ محمد دژکام

دوره 18، شماره 71 ، مهر 1396، ، صفحه 69-86

چکیده

  این مقاله با رویکردی بین رشته‌ای با استفاده از نظریات علوم سیاسی، جامعه‌شناسی و علوم ارتباطات، نقش رسانه در بازنمایی هویت تمدنی و کاربست آن در ارتباطات بین‌الملل به این سؤال پاسخ می‌دهد که «آیا ...  بیشتر این مقاله با رویکردی بین رشته‌ای با استفاده از نظریات علوم سیاسی، جامعه‌شناسی و علوم ارتباطات، نقش رسانه در بازنمایی هویت تمدنی و کاربست آن در ارتباطات بین‌الملل به این سؤال پاسخ می‌دهد که «آیا خاطره تاریخی مسلمانان از صلیبی‌گری غرب، می‌تواند به‌عنوان ظرفیتی خبری جهت پیشبرد سیاست استکبارستیزی ج.ا.ا کاربست یابد؟». در قالب مدل فرایند سیاسی خط مشی‌گذاری عمومی، به تبیین حلقه‌ی اول سیاست‌گذاری خبری یعنی شناسایی مسأله می‌پردازد. پژوهشگر تأثیر هویت بر روابط بین‌الملل را از دیدگاه سازه‌انگارانه و برخورد تمدن‌ها تبیین کرده است و سپس با تشریح چیستیِ صف‌بندی هویت ضدصلیبی از منظر هانتینگتون، چگونگی استفاده از این ظرفیت در مواجهه با استکبار در حوزه سیاستگذاری خبری صداوسیما ج.ا.ا در تولیدات رسانه‌ی برون‌مرزی را واکاوی کرده است. در پایان پژوهش ضمن تأیید امکان کاربست ظرفیت راهبردی مذکور چنین نتیجه می‌گیرد که ضعف اخبار برون‌مرزی صداوسیما در معرفی ایران به‌‌عنوان مبارز علیه صلیبی‌گری نوظهور، یکی از عواملی است که موجب شده ج.ا.ا کمتر بتواند بر ریشه‌های عمیق هویتی جهان اسلام تکیه کند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 275.24 K

سنجش نگرش متخصصان آموزش زبان انگلیسی به بهره‌گیری از «هویت اسلامی- ایرانی» در برنامه آموزش زبان در ایران

حسین داوری؛ آیدا فیروزیان پوراصفهانی؛ آیلین فیروزیان پوراصفهانی؛ سعید نورزاده

دوره 22، شماره 88 ، دی 1400، ، صفحه 71-88

چکیده

  آموزش زبان انگلیسی در ایرانِ بعد از انقلاب اسلامی، با فراز و نشیب‌هایی چند همراه بوده است. از جمله تحولات اخیر و البته مهم می‌توان به طرح آموزش این زبان در دو سند مهم بالادستیِ توسعه‌ای و آموزشی کشور، ...  بیشتر آموزش زبان انگلیسی در ایرانِ بعد از انقلاب اسلامی، با فراز و نشیب‌هایی چند همراه بوده است. از جمله تحولات اخیر و البته مهم می‌توان به طرح آموزش این زبان در دو سند مهم بالادستیِ توسعه‌ای و آموزشی کشور، یعنی «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» و «سند برنامه درسی ملی»، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، اشاره کرد. به استناد این اسناد، به‌کارگیری مهارتهای زبان خارجی منوط به رعایت اصل تثبیت و تقویت هویت اسلامی- ایرانی برشمرده شده؛ موضوعی که با بحث‌ها و نقدهایی در محافل آموزشی و پژوهشی همراه بوده است. اساساً به‌دنبال اجرای این اسناد بود که شاهد انتشار کتابهای نونگاشت زبان انگلیسی در نظام آموزش رسمی بوده‌ایم که توجه به اصل مذکور به اشکال مختلف در آنها نمود یافته است. با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله، نگرش شماری از متخصصان حوزه آموزش زبان انگلیسی درخصوص منطق و امکان بهره‌گیری از این اصل، به نحوی کیفی بررسی شده است. یافته‌ها بیانگر وجود دو نگاه متعارض در این باره است. نگاه اول که هرگونه آموزش ایدئولوژیکی زبان انگلیسی را غیرعلمی می‌داند و نگاه دوم که نه‌تنها بهره‌گیری از این رویکرد را منطقی، بلکه لازم برمی‌شمارد. بی‌تردید توجه به این دیدگاه‌ها می‌تواند در روند سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌ در حوزه آموزش زبان انگلیسی در ایران و نیز آسیب‌شناسی و ارزیابی آن سودمند باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 590.49 K