نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سمیرا میرزاپور ¹
• افسانه زمانی مقدم ²
• پریوش جعفری ²

¹ دانش آموخته دکتری مدیریت آموزشی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

² دکتری مدیریت آموزشی، دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

هدف از انجام این تحقیق، بررسی کارکرد آموزش و پرورش در نهادینه‌سازی هویت ملی دانش‌آموزان است. جامعه آماری معلمان، مدیران و معاونان مدارس متوسطه عادی دولتی شهر تهران به تعداد 25149 نفر است. حجم نمونه براساس فرمول کوکران، 378 نفر تعیین شد. برای نمونه‌گیری، شهر تهران به 5 منطقه جغرافیایی تقسیم شده و در هر منطقه نمونه‌گیری به‌صورت خوشه‌ای صورت گرفت. بدین ترتیب 400 پرسشنامه توزیع و جمع‌آوری شد. ابزار پژوهش عبارت است از دو پرسشنامه محقق ساخته که نخستین، برای تثبیت ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌ها تنظیم شده و 30 نفر از خبرگان به آن پاسخ گفتند و دومین، مبتنی بر چارچوب نظری مستخرج از ادبیات تحقیق و نظر خبرگان تدوین شده است. این ابزار 31 گویه دارد که جمعاً سه بعد فرهنگی، تاریخی و اجتماعی هویت ملی را مورد سنجش قرار می‌دهد. پس از اطمینان از روایی و پایایی مناسب ابزار به روش روایی محتوایی و نیز محاسبه آلفای کرونباخ به میزان 84/0، سؤالات تحقیق با استفاده از آزمون های آماری T، تحلیل عاملی و تحلیل شبکه ای با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و سوپر دیسیژن تحلیل شدند. آزمون تحلیل عاملی و بارهای عاملی محاسبه شده، نشاندهنده‌ی کارکرد بالای آموزش و پرورش در نهادینه‌سازی هویت ملی دانش‌آموزان در ابعاد مورد مطالعه هستند. نتایج 2 مؤلفه در بعد فرهنگی، 2 مؤلفه در بعد تاریخی و 2 مؤلفه در بعد اجتماعی هویت ملی را معرفی کردند. که به ترتیب عبارتند از: «نمادها» و «نگرش و رفتار» در بعد فرهنگی، «روند تاریخی» و «آثار تاریخی» در بعد تاریخی و نیز «اندیشه و رفتار مدنی» و «احساسات مدنی» در بعد اجتماعی. هم‌چنین به ترتیب ابعاد «فرهنگی»، «اجتماعی» و «تاریخی» اولویت دارند.

کلیدواژه‌ها

• هویت ملی
• آموزش و پرورش
• مقطع متوسطه
• تهران
• ایران