نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیهالسلام، تهران، ایران.
2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، گرایش سیاستگذاری عمومی، دانشگاه امام صادق علیهالسلام، تهران، ایران
چکیده
همبستگی ملی از ارکان اقتدار نظام و قدرت ملی محسوب میشود. این حوزه اهمیتی چشمگیر داشته و دارای سیاستهای متعدد است. سیاستهای کلی برنامههای توسعه همواره گوشهای از توجه خود را معطوف به همبستگی ملی و مفاهیم پیرامونی آن داشتهاند؛ لکن، ازجمله آسیبهای سیاستهای حوزهی همبستگی ملی نبود دکترین معین و واحد است. سؤال این پژوهش آن است که تحلیل سیاستی همبستگی ملی در سیاستهای کلی برنامههای توسعه چه چیزی را نشان میدهد؟ برای پاسخ به این سؤال، سیاستهای برنامهای با روش دلالتپژوهی مطالعه شدهاند. یافتههای کاربست این روش، مفاهیم و موضوعاتی هستند که در کنار همبستگی ملی، در سیاستهای برنامهای توسعه مشاهده میشوند. با بررسی این مفاهیم و موضوعات و نیز کاربست رهیافت سیاستی دکترینی شافریتز، معلوم میشود که دکترین واحدی درخصوص همبستگی ملی در سیاستهای برنامهای وجود ندارد. چنین فقدانی باعث میشود زیرساختی اساسی برای ایجاد ثبات حوزه همبستگی ملی نیز وجود نداشته باشد. نگارندگان بر آن هستند تا آغازگر تلاشی برای ارائهی دکترین واحد باشد که ریشه در فلسفهی همبستگی ملی، یعنی حفظ قدرت و اقتدار نظام دارد.
کلیدواژهها
- آدمی، علی؛ آبسالان، صادق؛ خضریان، مهدی (1390). «دانشگاه تمدنساز؛ الگوی توسعه بومی و تعمیق همبستگی ملی». فصلنامه مطالعات ملی. شماره 1: 52-29.
- آقاحسینی، علیرضا؛ کمالی، علی؛ مسعودنیا، حسین؛ شهرامنیا، امیرمسعود (1398). «تحلیل نظری چندپارگی هویتی بهمثابه بحرانی جامعهشناختی؛ مطالعه موردی: رژیم صهیونیستی». نشریه علمی دانش سیاسی. شماره 29: 216-195.
- ابراهیمی، حسین؛ رحمانی ساعد، هادی (1397). «بررسی سیاستگذاری ملی در قبال اقوام ایرانی در منطقه شمال غرب (مطالعه موردی: قوم ایرانی آذری)». راهبرد اجتماعی فرهنگی. شماره 28: 348-319.
- احمدی، حمید (1383). ایران: هویت، ملیت، قومیت (مجموعه مقالات). تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
- احمدی، هانیه؛ داناییفرد، حسن؛ امامی، سید مجتبی؛ دلخواه، جلیل (1399). «تحلیل تطبیقی کیفی و خطمشی عمومی»، فصلنامه روششناسی علوم انسانی. شماره 103: 37-17.
- اسمیت، آنتونی دی (1383). ناسیونالیسم: نظریه، ایدئولوژی، تاریخ. ترجمه منصور انصاری. تهران: تمدن ایرانی.
- اسمیت، کوین بی.؛ دابلیو لریمر، کریستوفر (1395). درآمدی بر نظریه خطشیگذاری عمومی (تقابل نظری عقلانیتگراها و فرااثباتگراها). ترجمه حسن داناییفرد. تهران: صفار.
- اشتریان، کیومرث (1388). «روششناسی مستندسازی تجربیات سیاستی (دانش ضمنی)؛ تلفیقی از مدل کشف، تنقیح و تجرید با مدل مرحلهای سیاستگذاری عمومی». فصلنامه روششناسی علوم انسانی. شماره 60: 98-75.
- اشتریان، کیومرث؛ روشن، حامد (1392). «تجزیهوتحلیل سیاستی سازوکارهای توسعه و ثبات مالی بانک نگارای مالزی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه راهبرد اقتصادی. شماره 5: 154-117.
- امام خمینی، سید روحالله (1378). صحیفه نور. جلد 2 و 7 و 8. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
- امینی، سید جواد؛ زارع، علی (1397). «دلالتپژوهی الگوی ارزشیابی خطمشی براساس آموزههای نهجالبلاغه». اسلام و مدیریت. شماره 14: 49-25.
- برزگر، ابراهیم؛ پوریان، محمدتقی (1391). «الگوی ثبات و بیثباتی سیاسی ایران در کلام رهبری». امنیت پژوهی. شماره 40: 71-53.
- بنافی، مسعود؛ نوروزی، محمد (1392). «تحلیلی آسیبشناسانه از ترجمان اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران در برنامههای عملیاتی: ملاحظات سیاستی». فصلنامه علمی-پژوهشی برنامهریزی و بودجه. شماره 18: 195-161.
- بهجتپور، عبدالکریم؛ هاشمیان، سید محمدحسین؛ یاسی، رحمان (1395). «الگوی خطمشیگذاری انسجام اجتماعی از منظر قرآن کریم». دوفصلنامه دین و سیاست فرهنگی. شماره 7: 31-7.
- پورسعید، فرزاد (1382). «برابری مدنی و تکوین پویش ملتسازی در ایران». فصلنامه مطالعات راهبردی. شماره 19.: 117-103.
- ترابی، یوسف (1388). «سیاستهای جمهوری اسلامی در مدیریت تنوعات اجتماعی». دانش سیاسی. شماره 9: 157-115.
- چگنی، مهدی؛ معصومینیا، غلامعلی؛ سرخوندی، حسین (1399). «حمایت از هویت ملی و نمادهای آن ازنظر حقوق کیفری با رویکرد سیاستهای کلی نظام». فصلنامه سیاستهای راهبردی و کلان. شماره 30: 339-316.
- خسروی، علیرضا (1390). «نقش دانشگاه در همبستگی ملی از منظر امام خمینی (ره)». فصلنامه مطالعات ملی. شماره 1: 76-53.
- خندق، نجله؛ کوثری، ابوذر (1397). «تأثیر بومیگزینی در نظام آموزش عالی بر انسجام اجتماعی در ایران». فصلنامه مطالعات ملی. شماره 75: 84-67.
- داناییفرد، حسن (1390). «تبیین اجرای جهاد اقتصادی با محوریت یکپارچگی سیاستهای ملی: طراحی مدل مفهومی و چالشهای فرارو». اندیشه مدیریت راهبردی. شماره 10: 24-5.
- داناییفرد، حسن (1395). «روششناسی مطالعات دلالتپژوهی در علوم اجتماعی و انسانی: بنیانها، تعاریف، اهمیت، رویکردها و مراحل اجرا». روششناسی علوم انسانی. شماره 86: 71-39.
- داوودی، محمد (1398). «راهبردهای وحدت ملی در استحکامبخشی قدرت درونی نظام جمهوری اسلامی ایران از منظر مقام معظم رهبری (مدظله)». امنیت ملی. شماره 33: 240-221.
- دای، تامس (1387). «مدلهای تحلیل سیاستگذاری عمومی». فصلنامه مطالعات راهبردی. تدوین سویل ماکویی. شماره 39: 74-43.
- دورین، پاتریک؛ فرارو، توماس (1386). مسئله همبستگی؛ نظریهها و مدلها. ترجمه علی مرشدیزاده. تهران: تمدن ایرانی.
- رهبر، عباسعلی؛ زارع، ملیحه (1395). «تحلیل تأثیر انسجام و وحدت اجتماعی و رابطه آن با تقویت امنیت ملی و کاهش جرم از دیدگاه شهروندان شیراز (با استفاده از آزمون اسپیرمن)». علوم خبری. شماره 19: 99-77.
- رهبر، عباسعلی؛ نادری، حسین (1400). «استراتژیهای تعامل با اهلسنت از منظر مقام معظم رهبری». فصلنامه مطالعات ملی. شماره 87: 66-43.
- ساباتیه، پل (1396). نظریههای فرایند خطمشی عمومی. ترجمه حسن داناییفرد. تهران: صفار.
- سریرافراز، محمد؛ فهیمیفر، فاطمه (1387). «آمایش سرزمین؛ برقرارکننده عدالت اجتماعی اسلامی در جهت تحکیم انسجام اسلامی». اندیشه تقریب. شماره 3: 146-133.
- شافریتز، جی ام؛ پی. بریک، کریستوفر (1390). سیاستگذاری عمومی در ایالاتمتحده امریکا. ترجمه حمیدرضا ملکمحمدی. تهران: دانشگاه امام صادق علیهالسلام.
- شجاعیزند، علیرضا (1382). «صفبندیهای سیاسی ـ اجتماعی در ایران». فصلنامه مطالعات راهبردی. شماره 20: 642-619.
- شورای عالی انقلاب فرهنگی (1389). نقشه جامع علمی کشور. ایران.
- صدیقی، کاظم (1393). «وحدت حول محور ولایت و رهبری ممکن است». خبرگزاری بینالمللی قرآن. بابل: خبرگزاری بینالمللی قرآن، 1402. https://b2n.ir/j38277.
- طالعی هور، رهبر؛ دهقانی، مجتبی (1402). «نقش برنامههای شاد شبکه نسیم سیمای جمهوری اسلامی ایران در تقویت وحدت و انسجام داخلی»، فصلنامه مطالعات ملی. شماره 94: 148-127.
- عباسزاده مرزبالی، مجید (1400). «همزیستی تاریخی هویت ملی و هویتهای قومی در ایران و ضرورت اتخاذ سیاست وحدت در کثرت در عصر کنونی». پژوهشهای سیاسی و بینالمللی. شماره 46: 271-249.
- قاسمی، علیاصغر؛ خورشیدی، مجید؛ حیدری، حسن (1390). «همسازی هویت ملی و قومی در ایران و رویکرد اقوام ایرانی به وحدت ملی و حق تعیین سرنوشت». فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 55: 92-57.
- قرخلو، مهدی (1382). «تحکیم همبستگی ملی با تأکید بر عناصر جغرافیای فرهنگی در ایران». پژوهشهای جغرافیایی. شماره 46: 86-75.
- قنبری، داریوش (1384). همبستگی ملی در ایران. تهران: تمدن ایرانی.
- قنبری، داریوش (1386). «دولت مدرن و یکپارچگی ملی در ایران». فصلنامه مطالعات ملی. شماره 32: 157-149.
- لطیفی پاکده، لطفعلی (1388). انسجام اسلامی (زمینهها، مبانی، موانع و راهکارهای اتحاد اسلامی). قم: دفتر عقل.
- لکزایی، نجف؛ نظرزاده، عبدالله (1399). «ادلهی اعتبار شرعی اسناد بالادستی نظام اسلامی در فقه سیاسی امام خمینی». علوم سیاسی (باقرالعلوم). شماره 89: 26-7.
- محرابی، علیرضا (1387). بررسی و تبیین مبانی و مؤلفههای انسجام ملی. تهران: پژوهشکده تغییرات استراتژیک.
- مرتضوی، مهدی؛ علیپور، میثم؛ محمدی دوست، حسین (1399). «واکاوی دلالتهای خطمشیهای کلان بر سیاستهای کلی قضایی». فصلنامه سیاستهای راهبردی و کلان. شماره 33: 182-164.
- مرشدیزاده، علی (1387). «نمادها و آیینها در ایران پس از انقلاب و نقش آنها در همبستگی ملی». فصلنامه مطالعات ملی. شماره 36: 98-73.
- مرکز مالمیری، احمد؛ فیضی، سعید؛ شقاقی، حسن (1401). «ارزیابی کیفیت قوانین مالی در ایران از حیث شفافیت، ثبات و عدم پراکندگی». حسابداری دولتی. شماره 16: 181-167.
- مقصودی، مجتبی (1390). نهادهای اجتماعی و همبستگی ملی. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
- مقصودی، مجتبی (1391). هویت و همبستگی ملی در نظام آموزشی ایران. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
- ملک محمدی، حمیدرضا (1399). «چهارچوب ائتلافهای حامی؛ با ساباتیه در هزارتوی سیاستگذاری عمومی»، فصلنامه علمی-پژوهشی سیاستگذاری عمومی. شماره 2: 209-201.
- ملک محمدی، حمیدرضا؛ کمالی، یحیی (1395). «بررسی مفاهیم پارادایم، مرجعیت و ائتلاف حامی در تحلیل سیاستگذاری عمومی»، فصلنامه سیاست. شماره 1: 287-265.
- مولر، پیر (1378). سیاستگذاری عمومی. ترجمه حمیدرضا ملک محمدی. تهران: نشر دادگستر.
- میری، سید جواد؛ هدایتی، بیتا (1398). حکمروایی و همبستگی اجتماعی. تهران: نقد فرهنگ.
- نوروززاده، رضا؛ فتحی واجارگاه، کورش؛ کیذوری، امیرحسین (1388). «تحلیل محتوایی اسناد فرادستی و معین به منظور استنتاج سیاستهای برنامههای توسعه پنجم بخش آموزش عالی، تحقیقات و فناوری». فصلنامه پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی. شماره 53: 50-29.
- واوینگ، برادلی (1385). «منابع و ماهیت قانون اساسی انگلستان». تدوین: توکل حبیبزاده. فصلنامه حقوق اساسی. شماره 7: 355-321.
- وحید، مجید؛ غلامپور آهنگر، ابراهیم (1400). «سیاست، مرجعیت و دکترین: بررسی دو دستگاه نظری و مفهومی». سیاستگذاری عمومی. شماره 7: 107-95.
هاولت، مایکل؛ رامش، ام؛ پرل، آنتونی (1394). مطالعه خطمشی عمومی؛ چرخههای خطمشی و زیرنظامهای خطمشی. ترجمه عباس منوریان و ابراهیم گلشن. تهران: مؤسسه کتاب مهربان نشر.