فصلنامه مطالعات ملی - مقالات آماده انتشار

جان دبلیو فرایسن، استاد بخش شیوه‌ی آموزش و مطالعات اداری در دانشگاه کالگری است که دروس «آموزش‌های چندفرهنگی» و «آموزشی بومی» را تدریس می‌کند. او در این حوزه تعداد زیادی کتاب و مقاله به رشته‌ی ... بیشتر

مشاهده مقاله

نظم اجتماعی در نظریه‌های جامعه‌شناسی (معرفی و نقد کتاب)

دبلیو دبلیو شاروک؛ پیترو ورسلی؛ سعید معیدفر

دوره 1، شماره 2.3 ، دی 1378، ، صفحه 313-327

چکیده

چاپ دوم کتاب نظم اجتماعی در نظریه‌های جامعه‌شناسی، تألیف و. و. شاروک، به اهتمام پیتر ورسلی، در سال 1984 به‌عنوان بخشی از کتاب «مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی»[1] از سوی انتشارات پنگوئن منتشر شده است. این ... بیشتر

مشاهده مقاله

نسبت هویت با سیمای شهری (گزارش سخنرانی)

سیدامیر منصوری

دوره 1، شماره 4 ، تیر 1379، ، صفحه 319-325

چکیده

«نسبت هویت با سیمای شهری» عنوان سخنرانی آقای دکتر سیدامیر منصوری* در دانشکده‌ی هنرهای زیبا دانشگاه تهران است. این برنامه‌ی علمی به همت آن دانشکده و با حضور استادان و دانشجویان علاقه‌مند در 19 اردیبهشت ... بیشتر «نسبت هویت با سیمای شهری» عنوان سخنرانی آقای دکتر سیدامیر منصوری* در دانشکده‌ی هنرهای زیبا دانشگاه تهران است. این برنامه‌ی علمی به همت آن دانشکده و با حضور استادان و دانشجویان علاقه‌مند در 19 اردیبهشت 1379 برگزار شد. به دلیل همسویی مضامین سخن یاد شده با مباحث این شماره، چکیده‌ای از سخنرانی چاپ می‌شود. * * * سخنران با طرح سؤالاتی چون هویت چیست، چرا هویت اهمیت دارد، نمودهای هویت شهری کدامند، و چگونه می‌توان میمان سیمای شهر و هویت نسبتی برقرار کرد ـ سخن خویش را آغاز نمود. وی هویت را اتصال حلقه‌های فرهنگی گذشته به حال دانست و درباره‌ی پدیده‌ی بحران هویت شهری در ایران گفت: «به قرینه‌ی اظهارنظر بسیاری از هنرمندان، مجامع سیاسی و روشنفکران ما با مشکلی به نام بحران هویت شهرها مواجه هستیم. به طور مثال در آثار و اشعار هنرمندی مانند سهراب سپهری به وضوح می‌توان شکوه از خانه‌ها، شهرهای آهنی، بتونی و قوطی‌های فولادی را مشاهده کرد و یا شفیعی کدکنی در کتاب خود به نام «کوچه‌باغ‌های نیشابور» از کوچه‌باغ‌هایی حکایت می‌کند که سمبل هویت از دست رفته هستند و نیز نقاشانی که امروزه به جای ترسیم محیط زندگی شهری به سراغ جلوه‌هایی می‌روند که اکنون برای ما نامأنوس هستند و بسیار نمونه‌های دیگر که نشان از نابسامانی شهرهای ما دارد». * دکتری معماری از دانشگاه سوربن فرانسه، استادیار گروه معماری دانشکده هنرهای زیبا و رئیس پژوهشکده فرهنگ و هنر دانشگاه تهران

مشاهده مقاله

فرهنگ و هویت ایرانی در فراسوی مرزها (گزارش سخنرانی)

مهرزاد بروجردی

دوره 2، شماره 5 ، مهر 1379، ، صفحه 319-330

چکیده

بخشی از جمعیت ایران را هموطنانی تشکیل می‌دهد که به علل گوناگونی از کشور مهاجرت کرده و سالیان طولانی است که در سایر کشورهای جهان زندگی می‌کنند. این مهاجرین هرچند به لحاظ محل زندگی در ایران حضور ندارند، ... بیشتر

مشاهده مقاله

قومقیت و قوم‌گرایی در ایران؛ از افسانه تا واقعیت (معرفی و نقد کتاب)

حمید احمدی؛ احمد رضایی

دوره 1، شماره 2.3 ، دی 1378، ، صفحه 327-343

چکیده

در اوایل دهه‌ی 1990 میلادی و بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و موضوع «هویت‌خواهی‌های قومی و نسبت آن با دولت‌های ملی و ساختار نظام بین‌الملل از رونقی جدید و مضاعف برخوردار شد. با درک چنین حساسیتی ... بیشتر در اوایل دهه‌ی 1990 میلادی و بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و موضوع «هویت‌خواهی‌های قومی و نسبت آن با دولت‌های ملی و ساختار نظام بین‌الملل از رونقی جدید و مضاعف برخوردار شد. با درک چنین حساسیتی انتشار کتاب «قومیت و قوم‌گرایی در ایران؛ از افسانه تا واقعیت»* استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران اقدامی به موقع در پاسخگویی به تقاضاهای فزاینده‌ای تلقی می‌شد که در جامعه علمی ـ اجرایی کشور پدید آمد. این کتاب در 447 صفحه شامل: مقدمه، هفت فصل و جمع‌بندی نهایی به اهتمام «نشر نی» در سال 13787 به زیور نشر آراسته شد. در مقدمه‌ی کتاب نویسنده ابتدا روش خود را بیان می‌دارد که از روش تاریخی تطبیقی بهره برده است و به دلیل این‌که روش‌های موجود را به نقد کشیده و رویکرد غربی به این مسأله را با تجدید نظر پذیرفته است، مطلب حاضر را تلاشی بین رشته‌ای تلقی کرده است و به دلیل این‌که موضوع مطالعه به ایران اختصاص دارد، از آن به‌عنوان مطالعه‌ای موردی یاد کرده است.(ص 19) * کتاب‌های؛ رشه‌های بحران در خاورمیانه، حزب بعث در جهان عرب، سیاست خارجی امریکا در خاورمیانه، ایران: روایتی که ناگفته ماند، جنبش‌های اسلامی در جهان عرب و تاریخ انقلاب فلسطین، شریعتی در جهان و پیامبر و فرعون از دیگر آثار منتشره دکتر حمید احمدی می‌باشد.

مشاهده مقاله

معرفی مرکز بازشناسی ایران و اسلام (گزارش)

مؤسسه مطالعات ملی

دوره 1، شماره 4 ، تیر 1379، ، صفحه 327-332

چکیده

ایران با سابقه‌ی تمدنی بسیار کهن جایگاه ویژه‌ای را در جهان به خود اختصاص داده است. فرهنگ و تمدن غنی باستانی ایران و تعاملات آن با تمدن‌های بزرگی مانند یونان و روم از یک‌سو و ورود اسلام و همزیستی فرهنگ ... بیشتر

مشاهده مقاله

هویت ایرانی در شاهنامه فردوسی (گزارش سخنرانی)

اولریش مارزولف

دوره 2، شماره 5 ، مهر 1379، ، صفحه 331-336

چکیده

به منظور گسترش مطالعات ایرانشناسی و معرفی جنبه‌های مختلف فرهنگ، تمدن و هویت ایرانی، جلسه‌ی سخنرانی با عنوان «هویت ایرانی در شاهنامه فردوسی» توسط مرکز بازشناسی ایران و اسلام در اواخر شهریور ماه ... بیشتر

مشاهده مقاله

سیمای فرهنگی ایران (معرفی و نقد کتاب)

جمعی از نویسندگان؛ احمد رضایی

دوره 1، شماره 4 ، تیر 1379، ، صفحه 335-346

چکیده

هر که ناموخت از گذشت روزگار ... بیشتر هر که ناموخت از گذشت روزگار نیــز نـامــوزد زهیــچ روزگــار کتاب سیمای فرهنگی ایران به کوشش عباس نامجو در سال 1378، توسط انتشارات عیلام به چاپ رسیده است. این اثر در 475 صفحه به‌صورت مجموعه مقالات همراه با 151 قطعه عکس و اسلاید به زیور طبع آراسته شده است. بخش نخست آن یعنی کلیات تشکیل شده است از ویژگی‌های جغرافیایی، تاریخی و دینی و زبانی سرزمین ایران و میراث فرهنگ که مشتمل بر باستان‌شناسی، مردم‌شناسی، نسخه‌های خطی، صنایع دستی و تاریخ هنر و معماری است. در بخش دوم کتاب با عنوان فرهنگ و هنر، مباحثی درباره‌ی نمایش، هنرهای تجسمی، موسیقی، سینما، گردشگری و آموزش، مجامع، مراکز و صنایع فرهنگی (کتابخانه‌ها، موزه‌ها و صداوسیما) مشاهده می‌شود. ناشر در مقدمه‌ی کوتاه خود ضرورت تدوین چنین مجموعه‌ای را با ایجازی درخور بیان داشته و مشکلات چنین کاری سترگ را برمی شمارد. به‌رغم این‌که هر یک از نویسندگان محترم بخشی از فرهنگ ایرانی را به‌صورت تخصصی معرفی نموده‌اند و هر مقاله در حد یک کتاب کوچک است لیکن جهت اتصال و پیوستگی موضوع مورد بحث، که با طبیعت فرهنگ هم هم‌خوانی بیشتری دارد. از ذکر نام نویسندگان مقالات آنها به طور مجزا، خورداری شده است. سرآغاز اثر یاد شده به معرفی ایران می‌پردازد: سـراینده ایـن غـزل سـاز کـرد دف چنگ و نی را هم آواز کرد ایران یکی از کهن‌ترین کشورهای آسیایی است که امپراتوری آن در دوره باستان بر پهنه‌ی وسیعی از این سرزمین فرمان می‌راند. اگرچه حوزه‌ی فرهنگ ایرانی از چین تا کانال سوئز و از قفقاز تا خلیج فارس و دره سند و پنجاب تا جنوب هندوستان را دربرمی‌گیرد ولی اکنون مرز سیاسی آن از آرارات تا گواتر حدود 2250 کیلومتر و قطر کوچک این متوازی‌الاضلاع از سرخس تا خرمشهر حدود 1400 کیلومتر از فلات ایران را در سرزمین به وسعت 1648000 کیلومتر مربع شامل می‌شود.

مشاهده مقاله

هویت ملی در عصر جهانی‌شدن (گزارش سخنرانی)

پیروز مجتهدزاده

دوره 2، شماره 5 ، مهر 1379، ، صفحه 337-343

چکیده

تحولات شکل گرفته در نظام بین‌الملل، جهان را در آستانه‌ی قرن بیست‌ویکم به سوی رهیافت جدیدی هدایت کرده است که از آن با عنوان «جهانی‌شدن» یاد می‌کنند. این رهیافت در تمامی ابعاد زندگی ملت‌ها از جمله ... بیشتر

مشاهده مقاله

ملی‌گرایی و نوگرایی(معرفی و نقد کتاب)

آنتونی دی.اسمیت؛ منصور انصاری

دوره 1، شماره 4 ، تیر 1379، ، صفحه 347-354

چکیده

کتاب «ملی‌گرایی و نوگرایی»، اثر آنتونی اسمیت با عنوان فرعی «مقاله‌ای انتقادی درباره‌ی نظریه‌های اخیر ملت‌ها و ملی‌گرایی» در سال 1998 در 270 صفحه توسط انتشارات راتلج چاپ شده است. این کتاب سرشار ... بیشتر کتاب «ملی‌گرایی و نوگرایی»، اثر آنتونی اسمیت با عنوان فرعی «مقاله‌ای انتقادی درباره‌ی نظریه‌های اخیر ملت‌ها و ملی‌گرایی» در سال 1998 در 270 صفحه توسط انتشارات راتلج چاپ شده است. این کتاب سرشار از اطلاعات است و نویسنده می‌کوشد تا در پرتو مقوله‌ی نوگرایی، تمامی نظریات رایج درباره‌ی ملی‌گرایی را گردآورد. کتاب «ملی‌گرایی و نوگرایی» دارای دو بخش اصلی است؛ در بخش اول نویسنده در زیر عنوان «تنعات نوگرایی»، در پنج فصل کوشیده است تا نظریات نوگرایانه ملی‌گرایی را تشریح و از همدیگر متمایز سازد. در بخش دوم، نویسنده تلاش کرده تا در پرتو انتقاد از نظریه‌های نوگرایانه‌ی ملی‌گرایی، دیدگاه‌های مغایر با آن را معرفی و طبقه‌بندی کند. اما همان‌طور که پروفسور جان استون اذعان می‌کند، یکی از ویژگی‌های برجسته این اثر، مشارکت فعالانه خود نویسنده است. آنتونی اسمیت که عمر خود را صرف مطالعه درباره‌ی پدیده‌ی ملت‌ها و ملی‌گرایی کرده است، همان‌گونه که خود می‌گوید، دارای دیدگاه نمادگرایی ـ قومی است. (ص 224) محور بحث اسمیت در این کتاب، ارتباط ظهور پدیده‌ی ملی‌گرایی با نوگرایی است. نوگرایی موردنظر وی نیز مترادف با «نوسازی» یورگن هابرماس می‌باشد، به نظر هابرماس، تجدد محصول فرایندهایی از قبیل سرمایه‌داری، صنعتی شدن، شهرنشینی و... است که وی آنها را فرایندهای نوسازی می‌نامد.

مشاهده مقاله

فرهنگ و رفتار اجتماعی (معرفی کتاب)

هری.س. تری یاندیس؛ حجت الله جوانی

دوره 2، شماره 5 ، مهر 1379، ، صفحه 347-357

چکیده

کتاب فرهنگ و رفتارهای اجتماعی ترجمه شده توسط نصرت فتی در تهران، توسط نشر رسانش به چاپ رسیده است. این اثر در 472 صفحه همراه با تصاویر و جداول تهیه شده و برای کسانی که جویای آگاهی درباره‌ی فرهنگ‌های دیگرند، ... بیشتر کتاب فرهنگ و رفتارهای اجتماعی ترجمه شده توسط نصرت فتی در تهران، توسط نشر رسانش به چاپ رسیده است. این اثر در 472 صفحه همراه با تصاویر و جداول تهیه شده و برای کسانی که جویای آگاهی درباره‌ی فرهنگ‌های دیگرند، دریچه‌ای نو می‌گشاید. مدارا با اقلیت‌های قومی ـ نژادی و ملت‌ها و تسامح در برخوردهای بین گروهی و فردی از مهم‌ترین مطالب این کتاب است. کتاب یاد شده اگر بتواند تنها و تنها یک باور را در ذهن مخاطبان بارور سازد، درواقع موفق بوده است و آن این‌که «قوم‌مدارای» هر چند پدیده‌ای عام است اما تنها و بهترین راهکار در مواجهه با ملل و اقوام دیگر نیست. این تألیف به منظور شناخت تحول گرایش‌ها، باورها و رفتارهای فرهنگی جوامع انجام پذیرفته است و پیام اصلی آن این است که همه‌ی اقوام، گروه‌ها، ملل و فرهنگ‌ها را به رسمیت بشناسیم و با برخوردی احترام‌آمیز، راه درک تفاهم و رابطه‌ی بین فرهنگی را به روی فرهنگ خود بگشائیم و مرزهای درون‌گروه و برون‌گروه را در نوردیم. یکی از ویژگی‌های کتاب، تکیه‌ی مؤلف بر نتایج انواع تحقیقات تجربی است. از این‌رو، نظرات او مستند و دقیق می‌نماید و این امر بر قوت آراء و تحلیل‌های او می‌افزاید. در سالیان اخیر به دلیل توسعه‌ی آموزش و ارتباطات و تغییرات سریع اجتماعی، جامعه‌ی ما با تنوع و پیچیدگی رفتارها و گرایش‌ها روبرو شده است. از این‌رو اثر مورد بحث می‌تواند محققان را در تحلیل نظری و دسته‌بندی تنوعات رفتاری موجود یاری بخشد.

مشاهده مقاله

هویت سیاسی/ فرهنگی: شهروندان و ملت‌ها در عصر جهانی (معرفی و نقد کتاب)

پی.دبلیو پرستون؛ محمود شارع پور

دوره 1، شماره 4 ، تیر 1379، ، صفحه 355-362

چکیده

نویسنده هم‌زمان با سقوط دیوار برلین، نوامبر 1989، در آلمان بسر می‌برد. در آن هنگام دریافت که رخدادها تأثیر ژرفی بر آینده‌ی سیاست‌های اروپا و بر چگونگی تفکر اروپائیان در مورد خویش، خواهد داشت. در سال‌های ... بیشتر

مشاهده مقاله

مسائل هویت فرهنگی (معرفی کتاب)

استوارت هال؛ سیدحسن مرتضوی نصیری

دوره 2، شماره 5 ، مهر 1379، ، صفحه 359-372

چکیده

این کتاب توسط استوارت هال و پاول دوگای در سال 1996 توسط انتشارات سیج در لندن به چاپ رسید و مشتمل بر 198 صفحه است و از فصل‌های متفاوت تشکیل شده است که مباحثی پیرامون هویت فرهنگی در گفتارهای گوناگون ان مورد ... بیشتر

مشاهده مقاله

نگاهی به «هویت ایرانی و زبان فارسی» (معرفی و نقد کتاب)

شاهرخ مسکوب؛ احمد رضایی

دوره 2، شماره 5 ، مهر 1379، ، صفحه 373-380

چکیده

کتاب مذکور توسط انتشارات باغ آینه در سال 1373 در تهران به چاپ رسیده و با شمارگان 4 هزار و 255 صفحه در دسترس قضاوت عموم قرار گرفته است. کتاب هویت ایرانی و زبان فارسی شامل 4 فصل و یک پیشگفتار است. از شواهد امر ... بیشتر کتاب مذکور توسط انتشارات باغ آینه در سال 1373 در تهران به چاپ رسیده و با شمارگان 4 هزار و 255 صفحه در دسترس قضاوت عموم قرار گرفته است. کتاب هویت ایرانی و زبان فارسی شامل 4 فصل و یک پیشگفتار است. از شواهد امر چنین برمی‌آید که دست مایه کتاب، چند سخنرانی است که توسط مؤلف بازنویسی شده و در قالب کتاب به خوانندگان عرضه شده است. در فصل نخست، تحت عنوان «ملیت ایرانی و رابطه‌ی آن با زبان و تاریخ» نویسنده به بررسی روند شکل‌گیری هویت ایرانی پس از سقوط سلسله و ساسانی توسط مسلمین می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه ایرانیان پس از دو قرن درصدد احیاء هویت ملی خود بر آمدند. به عقیده نویسنده، ایرانیان دین اسلام را پذیرفتند ولی ملیت خود را حفظ کردند. ایشان برای دستیابی به این هدف، به دو عنصر تکیه کردند: یکی گذشته باستانی و دیگری زبان فارسی که وجه ممیزه ایرانی‌ها با عرب‌ها محسوب می‌شد. نویسند سپس به گروه اجتماعی دهگان [دهقانان] به‌عنوان حلقه‌ی واسط توده مردم با حکومت‌های محلی اشاره می‌کند که حاملان اصلی فرهنگ ملی ایرانیان محسوب می‌شده‌اند.(ص 18) وی سپس به بحث نظری در باب هویت پرداخته و اظهار می‌دارد که در آن دوره، هویت از جنبه‌ی هستی‌شناسانه آن با اسلام معنی می‌شد (رابطه انسان با هستی) ولی نوع دیگری از هویت که می‌توان از آن به‌عنوان هویت اجتماعی یاد کرد، با دو عنصر زبان و تاریخ باستانی ایرانی‌ها تعریف می‌شد. وی با اشاره به این نکته که هویت ایرانی با شعر تعریف می‌شود، تفسیر خاصی از دو آیه قرآن سوره‌ی یاسین و شعرا در باب شاعری و شعر از دیدگاه قرآن ارائه می‌دهد و معتقد است که اسلام با شعر مخالف است.(ص 48)

مشاهده مقاله

بازنمود چالش های فرهنگی در آثار معماری پسا انقلاب اسلامی در ایران (مطالعه موردی: بناهای عمومی شهر تهران)

سعید امینی آحور؛ سحر طوفان؛ لیدا بلیلان اصل

دوره 22، شماره 86 ، تیر 1400

چکیده

معماری ایران در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، این پرسش را به وجود می آوردچه عوامل و چالش های فرهنگی دراین دوره، میراث حکومت عصر پهلوی و تداوم چالش های فرهنگی درآن دوره است و معماری دوره جمهوری اسلامی ... بیشتر

مشاهده مقاله